Blog

Soms analyseer je data en dan vind je iets wat je niet had verwacht. Wat te doen? Zomaar publiceren kan namelijk niet. Dat is een van de bedenkelijke onderzoekspraktijken waarover de laatste jaren zoveel te doen is in de psychologie. Waarom kan dat dan eigenlijk niet? Als je data en vooral rijke data met veel variabelen analyseert dan kun je wel 100 effecten testen. En dan heb je gewoon een behoorlijke kans dat je bij toeval een effect vindt. Daarvoor moet je dan corrigeren (voor de statistici onder u: de Bonferroni-correctie). Maar afhankelijk van de rijkdom van je data kun je misschien ook wel 1000 effecten testen en daardoor het is praktisch onmogelijk om de juiste correctie toe te passen. Daarom maakt men onderscheid tussen exploratieve studies en confirmatie-studies. In een confirmatie-studie leg je van tevoren precies vast wat en hoe je iets gaat analyseren.

Aan het begin van de coronaperiode kreeg ik de beschikking over data van zo’n 80000 proefpersonen die bij elkaar zo’n 1.5 miljoen trials hadden gedaan in een precognitie-experiment. Ik besloot om die data zonder er naar te hebben gekeken in twee delen te splitsen en een deel te gebruiken om te exploreren en het tweede deel dan te gebruiken om de eventueel gevonden effecten te confirmeren (of niet) in het andere deel van de data. En dat lost het boven beschreven probleem op.

Bij toeval vond ik in het eerste deel twee relaties die helemaal niet relevant zijn voor de parapsychologie maar wel voor de studie van meditatie en het bewustzijn. In de eerste plaats vond ik een relatie met iets wat in de psychologie bekend staat als ‘response-bias’, de neiging om 1 alternatief vaker te kiezen dan een ander. Voorkeur voor een keuze. Je zou dit in meer algemene zin een aspect van ‘vooroordeel’ kunnen noemen. Daarnaast vond ik een relatie met hoe lang de deelnemers doorgingen met hun trials voordat ze er de brui aangaven. Iets wat ik associeer met ‘motivatie’ (te volharden in de voorgenomen taak).

Zijn dat grote effecten? En correleren ze positief of negatief?

Zie hiervoor het komende nummer van het TvPBO.

Na twee jaar uitstel is het nu toch echt zover, de SPR (https://dutchspr.org) viert haar honderdjarig bestaan. Dat is best lang voor een Studievereniging waar het gaat over controversiële verschijnselen als telepathie, helderziendheid, precognitie (door Tenhaeff ‘Voorschouw’ genoemd) en psychokinese. Op de 22 mei zullen op de Radboud-universiteit in Nijmegen vier sprekers het woord voeren, waaronder Douwe Draaisma over Heymans, de medeoprichter van de vereniging. Daarnaast Wim Kramer over Croiset met veel historisch beeldmateriaal. Er is ook nog een lezing over 100 jaar Experimentele Parapsychologie met het nieuwste van het nieuwste, het twee-spleten experiment gepresenteerd door Dean Radin via beeldverbinding. Maar deze lezing over experimenten vangt natuurlijk aan met het bijna 100 jaar oude experiment van Heymans met de helderziende wiskunde student van Dam.
De middag wordt afgerond met een ‘round-table’ over grenservaringen en zingeving door Michiel van Elk, Odette de Theije en Hans Gerding.
U kunt alle informatie vinden op: https://dutchspr.org.

In de loop van de afgelopen honderd jaar is de nadruk van de parapsychologie verschoven van het aantonen dat deze verschijnselen ‘echt’ bestaan, naar het zoeken van relaties tussen de verschijnselen en allerlei variabelen.. En dat tegen de achtergrond van theoretische ontwikkelingen Een theorie moet niet alleen nieuwe verschijnselen verklaren maar probeert ook niet strijdig te zijn met de bestaande theorieën, met name in de fysica. Ik geef een voorbeeld.
In de fysica van elektromagnetische velden zouden velden zich zowel in de toekomst als naar het verleden ontwikkelen. De zogenoemde tijdsymmetrie. Maar die mysterieuze velden, die terug zouden moeten lopen in de tijd, nemen we niet waar en daarom wordt in de fysica gesteld dat die symmetrie gebroken is. Nu kan je wel in een nieuwe theorie stellen dat het in een bepaalde fysische context wel mogelijk is dat er gedurende korte tijd tijdsymmetrie optreedt. Als dat zo is dan kun je daar 90% van de paranormale verschijnselen mee verklaren. Zonder dat mensen kunnen zeggen: “Paranormale verschijnselen bestaan niet want het kan niet”. Je kunt zelfs stellen dat je daarmee een fenomeen kunt verklaren waarvoor de cognitieve psychologie nog geen goede verklaring heeft: Déjà vu.

Toch zullen veel mensen, die in de parapsychologie geïnteresseerd zijn, dit onbevredigend vinden. Het biedt niet de grootse filosofische perspectieven die wat meer speculatieve theorieën over het bewustzijn lijken te bieden. Maar is dat wel zo? Denk eens aan de filosofische verhandelingen over de ‘vrije wil’. En het experiment van Libet waaruit zou blijken dat het gevoel van vrije wil een illusie is. Door te accepteren dat er momenten zijn dat toekomst en verleden samen het heden bepalen wordt de vrije wil-discussie op z’n kop gezet. In de transactionele interpretatie van de kwantumfysica wordt gesteld dat het heden (van een kwantummechanische toestand) een transactie tussen toekomst en verleden is. Overigens is deze interpretatie niet erg favoriet onder de geleerden. Maar ze zeggen ook niet: “dat kan niet”.

Paul Groenenboom

Onlangs is er veroordeling uitgesproken in verband met een spirituele seance die op 11 september op een begraafplaats in Leusden is gehouden. Familieleden van overledenen hadden hierover een klacht ingediend nadat de feiten bekend waren geworden. Ik denk dat een veroordeling volledig terecht is. Het is zeer begrijpelijk dat de familieleden over een seance die buiten hun medeweten werd gehouden, behoorlijk ontzet zijn. Bovendien was het tegen de wettelijke regels. Ook vanuit de parapsychologie is het houden van een dergelijke seance ook zeer laakbaar te noemen. Dergelijke bijeenkomsten kunnen ook de parapsychologie in een kwaad daglicht stellen. Bij medische experimenten met mensen of behandelingen moet het onderzoek vooraf goedgekeurd worden door een ethische commissie en de behandelaars moeten geregistreerd staan (BIG registratie). Wellicht zou er ook een registratie van paranormale mediums moeten komen, waaruit personen verwijderd moeten worden indien zij zich niet aan bepaalde (ethische) regels houden. Dit zou de kans op dit soort kwalijke gebeurtenissen kunnen verminderen.

Door: Paul Groenenboom

Op 29 april was er in het NPO-programma met Erik Scherder aandacht voor het mogelijk bestaan van gebieden in de menselijke hersenen die specifiek actief worden als de mens bovennatuurlijke of spirituele ervaringen heeft. Een van de manieren om dergelijke ervaringen op te wekken zou de zogenaamde godhelm zijn. De Canadese neurowetenschapper Michael Persinger kwam op het idee om met elektromagnetische velden bepaalde gebieden in de hersenen te stimuleren om erachter te komen of het mogelijk is om spirituele of mystieke ervaringen op te wekken. De helm die daarvoor gebruikt wordt, staat bekend als de godhelm.
Scherder had mensen in een kerkgebouw uitgenodigd om deze helm te proberen. Hiertoe liet hij de deelnemers plaats nemen op een comfortabele stoel, voorzag ze van een blinddoek en een koptelefoon met ‘witte ruis’ om zintuigelijke indrukken te verminderen, en vervolgens de godhelm. De deelnemers werden gevraagd om op een apparaatje te klikken als ze een bijzondere ervaring ondergingen.
Tussendoor was er een interview met de neuropsycholoog Michiel van Elk die onderzoek heeft verricht aan religieuze ervaringen, ook met behulp van de godhelm waarover hij in 2019 een boek heeft gepubliceerd. Van Elk heeft de godhelm uitgeprobeerd bij het Lowlands festival waarbij de deelnemers dezelfde informatie en opdracht kregen als bij Scherder. Alleen was dit een placebo helm! Desondanks waren er deelnemers die buitengewone ervaringen rapporteerden, inclusief een uittreding uit het lichaam. Dit werpt de vraag op of de dergelijke ervaringen niet op een placebo-effect berusten.
In het boek ‘Het Spirituele Brein’ van Mario Beauregard en Denyse O’Leary [1] is een heel hoofdstuk gewijd aan de godhelm. Zij halen hierin de conclusie van Persinger aan over de experimenten met de godhelm dat de ervaring van een gevoelde aanwezigheid (als mystieke ervaring) gemanipuleerd kan worden. Uit dat onderzoek was gebleken dat twee derde van de deelnemers aan dit experiment onder invloed van magnetische velden een aanwezigheid gevoeld hadden. Maar een derde van de deelnemers uit de controlegroep waarbij de helm niet actief was, rapporteerde dat ook! Ook daar lijkt dus sprake van een placebo-effect. Het belangrijkste is echter het duidelijke verschil tussen de groepen wat erop duidt dat er een effect is. Aan de universiteit van Uppsala (Zweden) is geprobeerd om het effect van de godhelm te repliceren, maar zonder resultaat. Grandqvist van dit team veronderstelde dat in het onderzoek van Persinger de dubbelblind conditie niet was gewaarborgd. Daarentegen stelde Persinger dat de magneetvelden bij het Zweedse onderzoek te kort zouden hebben aangestaan. Uit het onderzoek van Van Elk met de nep helm bleek dat de ontvankelijkheid van de proefpersoon voor buitengewone ervaringen grotere invloed had dan het gebruik van de helm [2]. In een op internet verschenen [3] tweegesprek met Hans Gerding stelt Van Elk het volgende:

“De godhelm is een kwestie van suggestie en verwachting. En dat leidt soms tot bizarre ervaring als zwaarder wordende armen, die ook nog eens versmelten met de tafel waarop ze liggen. Of er klinken stemmen, bijvoorbeeld een ‘gids’ die iets vertelt over aankomend moederschap. Een blinddoek versterkt de suggestie. Blijkbaar verzinnen onze zintuigen van alles als ze geen input krijgen. Van Elk heeft het over ons brein als voorspelmachine. Zien we niets, dan komt er toch wat. Misleiding dus. Een verzinmachine eigenlijk.”

Het experiment van Michiel van Elk met de godhelm is trouwens ook genoemd door Eva Ouwehand tijdens het Jubileumsymposium Vereniging voor Transpersoonlijke Psychiatrie zoals besproken in het TVPBO no 1 van 2021.

Wat niet bij de uitzending met Scherder, noch in de meeste andere berichtgevingen naar voren komt, is het verband van de blinddoek en de koptelefoon met parapsychologie. Het wegnemen van de belangrijkste zintuigelijke indrukken bij de proefpersonen (sensory deprivation) is in de parapsychologie bekend als de Ganzfeld conditie. Het is overtuigend bewezen dat onder deze conditie buitenzintuigelijke waarneming vaker optreedt. Met dit gegeven is het ook niet zo vreemd dat proefpersonen uit de controlegroep ook ervaringen beleven die verwant zijn met paranormale fenomenen. De vraag blijft echter of bij het gebruik van de godhelm er significant vaker spirituele of mystieke ervaringen optreden. En of het optreden van dergelijke ervaringen dan het ‘bijproduct’ zijn van neurologische processen of toch het gevolg van een externe (niet-materiele?) bron.

[1] Mario Beauregard and Denyse O'Leary. Het spirituele brein: bewijzen voor het bestaan van de ziel (Dutch translation of The Spiritual Brain: A Neuroscientist's Case for the Existence of the Soul). Kampen: Ten Have, 2008. ISBN 978-90-790-0105-7.

[2] van Elk, M. (2015). An EEG Study on the Effects of Induced Spiritual Experiences on Somatosensory Processing and Sensory Suppression. Journal for the Cognitive Science of Religion, 2(2), 121–157. https://doi.org/10.1558/jcsr.v2i2.24573

[3] Website ‘Goden en mensen’ van Paul Delfgaauw: godhelm – GODEN EN MENSEN

De stoelenproeven met Gerard Croiset en Local Siderial Time

Dick Bierman

Wetenschap begint met waarnemingen in het ‘veld’ (in het echte leven). Of het nu een vallende ster is of een ‘helderziende waarneming’ van een verdronken en vermist persoon, de verschijnselen zullen eerst kwalitatief beschreven moeten worden alvorens de wetenschap aan de volgende fase kan beginnen: Het formuleren van mogelijke verklaringen en het toetsen hiervan.

De studie van spontane verschijnselen is derhalve een essentieel onderdeel van de aanpak. Maar waarnemingen in het veld zijn zelden onder controle van de onderzoeker en alternatieve verklaringen voor de verschijnselen zijn heel moeilijk uit te sluiten. En dan met name de toevals-verklaring. Vandaar dat de experimentele parapsychologie lang is blijven vast zitten in het evalueren van die toevalskans. Pas als je de door objectief onafhankelijke onderzoekers te controleren waarnemingen hebt, loont het de moeite om je echt af te vragen hoe het werkt. De theorie achter een verschijnsel. De laatste jaren zie je dat de parapsychologie zich meer en meer op het aspect van theorievorming is gaan richten.

Een goed voorbeeld van die overgang van waarnemingen in het veld naar de fase van de bepaling of je deze waarnemingen met toeval kunt wegverklaren zijn de stoelenproeven van Croiset. Bij deze proeven beschreef Croiset in een aantal geregistreerde uitspraken een persoon die bij de volgende stoelenproef (in een zaaltje) op een vooraf bepaalde stoel zou gaan zitten. Natuurlijk waren de mensen die bij zo’n proef aanwezig waren geheel vrij te bepalen op welke stoel ze gingen zitten.

Ulrich Timm heeft een analyse uitgevoerd over alle goed uitgevoerde stoelenproeven (dus geen selectie buiten gedegen methodiek) en een analyse met alle beschikbare uitspraken (dus helemaal geen selectie). Na veel werk in de archieven kwam dit uiteindelijk neer op een statistische evaluatie. En Timm, zelf statisticus, heeft hierbij de meest conservatieve methodes gebruikt. Conservatief betekent hier dat je alle statistische beslissingen zo neemt dat ze in het nadeel kunnen zijn van de psi-hypothese. Niettemin kwam hij tot de conclusie dat de resultaten van de stoelenproeven niet aan toeval konden worden toegeschreven.

Dan wordt het tijd om naar een theoretisch model te kijken. In een theoretisch model spelen eigenlijk altijd context-variabelen een rol, de manier waarop de resultaten samenhangen met externe factoren, bijvoorbeeld de temperatuur of een bepaalde veranderende bewustzijnstoestand kan ons informeren over de richting waar we een theoretische verklaring moeten zoeken.
Timm’s zeer conservatieve analyse en het feit dat we de laatste jaren meer te weten zijn gekomen over die context-variabelen heeft me doen besluiten te kijken of ik de stoelenproeven niet op een andere manier kan analyseren. En dan gaat het om het effect van de Local Siderial Time (LST).

Wat is dat nu weer?
In het Nederlands spreekt men wel over ‘sterrentijd’. Bij dezelfde sterrentijd zie je altijd dezelfde hemel. Dus dezelfde ster recht boven je. Deze tijd verschilt elke dag een paar minuten met de dagtijd. Nu blijkt uit analyse van experimenteel onderzoek en met name van de free-response experimenten als ‘Remote Viewing’ en ‘Ganzfeld’ dat de resultaten het best zijn op één en dezelfde sterrentijd. Als dat effect bevestigd kan worden in de stoelenproeven van Croiset dan zou dat prachtig zijn. Vooral als ook de ‘slechtere’ proeven die door Timm waren afgekeurd op grond van zwakheden in de opzet het effect ook vertonen. Dat zou die sessies ondanks die zwakheden toch waarde geven omdat de zwakheden niet met sterrentijd samenhangen en we alleen psi nog als verklaringsbron hebben en niet de zwakheden in de opzet..

Op dit moment gaat het erom om al het materiaal weer bij elkaar te krijgen. Pogingen daartoe zijn gedaan maar de relevante archieven van Wim Kramer zijn nog niet beschikbaar voor wetenschappelijk onderzoek. Dat zou in de loop van dit jaar wel het geval zijn. Mocht een student zich aangesproken dit project mede ter hand te nemen dan graag melden. Misschien wint die student dan wel de twee-jaarlijkse SPR Student Award!

Presentiment wordt vaak opgevat als een bewust voorgevoel. Terwijl precognitie bewuste voorkennis is. Je kunt een gevoel van naderend onheil hebben maar ook een expliciete droom over een naderende ramp met allerlei details. Het eerste is presentiment, het tweede precognitie. Dat wil zeggen alleen als de ramp echt plaats vindt terwijl niets op een ramp wees.
Of het kan toeval zijn. Dat dilemma blijft altijd bestaan omdat er ‘bij waarnemingen in het veld’ geen exacte schatting kan worden gegeven van de kans dat er wellicht van een toevallige samenloop sprake is. Daar is experimenteel onderzoek voor nodig.
In presentiment-experimenten blijkt echter dat er aan dat voorgevoel vaak niets bewust is. Bij dat soort experimenten wordt een lichamelijk proces gemeten, bijvoorbeeld de hartslag, voorafgaand aan een emotionele of neutrale gebeurtenis. En uit meta-analyses van dit soort experimenten blijkt dat je voorafgaande aan een emotionele gebeurtenis gemiddeld een hartslagverandering ziet, terwijl dat minder is voorafgaande aan neutrale gebeurtenissen. Die gebeurtenissen zijn dan op zich random. Populair theoretisch kun je zeggen dat de Tijd die in onze normale Newtoniaanse wereld altijd vooruit loopt onder bepaalde condities zich symmetrisch gedraagt en dan dus ook terugloopt.
Dat is fysisch een mogelijkheid maar is in die fysica (buiten het kwantumdomein) nog nooit waargenomen. Alleen als de de gebeurtenis bewust door onze complexe hersenen wordt verwerkt zou dat mogelijk zijn waarmee de essentiële rol van bewustzijn ook duidelijk is. Het komt erop neer dat een toekomstige situatie effect heeft op de hersenfunctie voorafgaande aan die situatie.

Nu de Giro d’Italia, een wielerkoers dagelijks uitgezonden op Eurosport en becommentarieerd door Karsten en Jeroen vanaf de eindstreep terwijl ze tv beelden van de koers hebben. Karsten is ex-prof, heeft zelf met die jongens in het peleton gereden en weet van het reilen en zeilen. Jeroen is voor zover ik weet geen renner geweest. De tv toont dat er een ravitaillering is. De renners krijgen dus eten en drinken aangereikt.
Jeroen merkt iets op in de trant van ‘er wordt goed gegeten’. Karsten reageert: ‘ja het is vast wortelkoek’. Je moet wel weten dat zo’n wielerverslag erg erg lang duurt en meestal vreselijk saai is waardoor de verslaggevers allerlei zijpaden moeten bewandelen. ‘Wortelkoek?’ vraagt Jeroen, ‘wordt dat echt door renners gegeten, nooit van gehoord’. Karsten: ‘Weet je niet wat dat is, wortelkoek?’. Nou Jeroen had er nog nooit van gehoord en eigenlijk is het ook onzin want dat coureurs-eten bestaat meestal uit geleitjes in zakjes die ze leeg slurpen. Een koek op de racefiets is wat merkwaardig. Maar Karsten hield stug vol. De TV was ondertussen teruggekeerd naar de weinig enerverende beelden.

Nog geen minuut later. Karsten : ‘Zie je dat Jeroen, daar loopt de directeur van de koers bij de eindstreep, …. met wortelkoek’. Nu is Jeroen helemaal verbijsterd. De wortelkoek waarvan hij het bestaan niet wist duikt ineens op aan de eindstreep!
Ach is dit nou niet ‘gewoon’ toeval. Of misschien had Karsten eerder half bewust de eindstreep bekeken waar de goede man wellicht al tijden met wortelkoek rondliep?
Door het presentiment-onderzoek denken we dat er nog een andere mogelijkheid is, namelijk dat de toekomstige waarneming van invloed is geweest op de woordkeus van Karsten. Hij kon ook een andere versnapering hebben genoemd. Zijn hersenen werden in deze paranormale verklaring gebiased door een ‘terug-in-de-tijd’ geactiveerde representatie van het woord ‘wortelkoek’.

Tsja we zullen het niet weten. Maar in mijn ervaring is het zo dat als je open staat voor deze hypothese je er meer voorbeelden van gaat zien, ook met betrekking tot je eigen keuzes, We weten al dat onbewust beïnvloeding (reclame is een voorbeeld) je keuzes ‘biased’. Wellicht is er ook een kleine invloed vanuit de toekomst.

Dick Bierman

In een vorige BLOG schreef ik dat er een paradigma in de experimentele parapsychologie waarmee je ‘geld kon verdienen’. Deze Associatieve Remote Viewing (ARV) techniek had het voordeel dat de paragnost blind kon zijn voor het financiële aspect in een experiment en dus niet bloot zou staan aan mentale druk die het spelen op grote sommen geld nu eenmaal met zich meebrengt. Daarnaast is er ook het naïeve geloof van sommige spiritueel geneigde parapsychologen en paragnosten dat het ‘slecht’ is om paranormale effecten te gebruiken voor financieel gewin.
In een reactie op mijn vorige blog schrijft een lezer dat je geen geld kunt verdienen omdat er geen rekening wordt gehouden met de ‘geestelijke wereld’. Maar dat is een geloof. Dat de gemiddelde winst in de gepubliceerde experimenten 5000 dollar was is een feit. Natuurlijk kan het wel zo zijn dat er meer ongepubliceerde experimenten zijn. En wellicht zou als je die zou meetellen de gemiddelde winst 0 kunnen zijn. Bovendien telt het eerste experiment waarbij een miljoen dollar werd verdiend wel heel zwaar.
Dus op de vraag kan de parapsychologie rijk worden door Associatieve Remote Viewing (ARV) is een definitief antwoord helaas niet te geven. Op de vraag ‘Is de SPR al steenrijk?’ is eveneens helaas wel een antwoord te geven en wel ‘nee’. Niet dat we het niet geprobeerd hebben….
In de vorige blog staat beschreven hoe zo’n experiment in zijn werk gaat dat gaan we hier niet helemaal herhalen. Fred Melssen heeft een ingenieuze applicatie geschreven die het tamelijk complexe management voor een ARV-trial helemaal automatiseert. Het systeem zend een ‘call voor trial’ naar de paragnost via de mail. De tekst is zoiets als, ‘beschrijf de foto van een bestemming, die wij morgen aan je opsturen’. De paragnost was in ons geval JoeMcMoneagle. Hij wordt door nagenoeg alle parapsychologen gezien als de meest getalenteerde nog levende paragnost en werkte als belangrijkste paragnost in het geheime Stargate project van het Amerikaanse leger. Hij ontving een zeer hoge militaire onderscheiding voor zijn werk. Dat zegt al genoeg. Joe hoefde voor dit experiment niet naar Nederland te komen want alles gaat via de mail. Zodra de ‘voorspelling (van een locatie dus)’, veelal een tekening met wat trefwoorden van Joe binnen is, genereert het systeem een mail naar het jurylid. In de mail zitten de response van Joe en twee mogelijke doelplaten (random gekozen door het systeem, 1 uit de rode pool, en 1 uit de zwarte pool; zie vorige blog). Het jurilid weet verder niets, ook niet welk target uit welke pool komt. Het enige wat hij moet doen is de beste lijkende doelfoto aanwijzen en aan het systeem doorgeven. Het systeem genereert nu een mail aan de ‘speler’. Een simpele tekst: De omschrijving van de paragnost McMoneagle leek het meest op de plaat uit de rode pool: Speel zo spoedig mogelijk ‘rood’ op de roulette. Het jurylid speelt dan zo snel mogelijk ‘rood’ op een online roulette (in ons geval UNIBET) met de helft van het bedrag dat nog in kas zit. De uitkomst geeft het jurylid weer door aan het systeem. Als de uitkomst inderdaad rood is stuurt het systeem de rode foto naar de paragnost als feedback. Als zwart uit de roulette komt en je hebt dus geld verloren stuurt het systeem de minder goed lijkende zwarte foto. Feedback naar de paragnost is volgens sommige theoretische benaderingen van de Parapsychologie nodig om uberhaupt een effect te vinden en het sowieso een vereiste is als de paragnost wil leren van zijn successen en mislukkingen.
De roulettespeler, in dit geval was ik het zelf, heeft het niet altijd even makkelijk omdat Internet niet altijd even goed werkt. Ik herinner me dat ik op mn werk een interview had met een wetenschapsjournalist van de VK en hij me vroeg eens voor te doen hoe dat spelen in z’n werk ging. Een beetje beschroomd om roulette te spelen in mijn academische werkkamer met de mogelijkheid dat collega’s binnenliepen voldeed ik aan zijn wens. Het moest dus snel (voor de volgende ‘rien ne va plus’). In bij het inzetten ging het mis. Ik moest zeg maar 100 euro spelen maar door verkeerd klikken speelde ik 1000 euro (de precieze bedragen weet ik niet meer). Maar ik kon dat niet meer corrigeren want ‘rien ne va plus’ had geklonken. Dan duurt het tamelijk lang voordat het balletje tot stilstand komt. Gelukkig was de kleur goed en won ik 1000 euro! De journalist was onder de indruk hoewel ik toch een kans van bijna 50% had…..
Maar erg onder de indruk was ikzelf niet vooral omdat grosso modo het experiment slechts een klein bedrag winst gaf. Omdat we ook traditionele statistiek konden gebruiken ter evaluatie bleek dat dit geenszins significant was.
Het systeem staat trouwens iedereen ter beschikking die zelf een ARV experiment wil doen. Wel zoeken we nog een mogelijkheid het uit te breiden met een automatische jurering en zelfs een automatische casinospeler. Als dat volbracht is heb je alleen nog een paragnost en een experimentator nodig. Tegen die tijd gaan we weer eens een keer proberen de SPR stinkend rijk te maken maar daarvoor zoeken we nog wel een goede paragnost. Kent u er een?

Remote Viewing (RV) is de Amerikaanse term voor helderziendheid. Dus niets nieuws onder de zon? Nauwelijks, het gaat in RV experimenten om het beschrijven van een door een random gekozen (via het lot) locatie of foto’s van deze locatie. Echt precies zoals je een helderziendheidstest zou uitvoeren. Oorspronkelijk was het pas een echt RV experiment als er een persoon, de ‘zender’, op die locatie was. Je zou een dergelijke opzet beter nog een telepathie-experiment kunnen noemen. Maar helderziendheid en telepathie zijn in deze experimenten zoals zo vaak niet van elkaar te scheiden. De resultaten van RV experimenten zijn dan ook qua sterkte geheel vergelijkbaar met bijvoorbeeld de traditionele Ganzfeld-telepathie experimenten.
En hoewel de naam Remote Viewing vooral catchy is, is er toch iets speciaals gaande met RV experimenten. Door deze RV experimenten namelijk op een speciale manier uit te voeren, waarbij de locatie pas in de toekomst wordt gekozen, zou je er flink geld mee kunnen verdienen! Eigenlijk is een experiment waarbij pas het doel wordt gekozen nádat de proefpersoon iets gedaan heeft, een precognitie experiment. Dus een experiment waarbij een gebeurtenis in de toekomst wordt voorspeld. En natuurlijk zou je dus ook met een standaard precognitie experiment via de in de toekomst voorspelde uitkomst van de roulette geld kunnen verdienen. Nog sterker, het feit dat de casino’s winst maken zou volgens sceptici betekenen dat precognitie niet bestaat. Feitelijk is alleen de conclusie gerechtvaardigd dat de sterkte van onze precognitie niet groot genoeg is om het voordeel van het casino, dat ingebakken zit in roulette, te neutraliseren. Overigens kun je je voorstellen dat iemand die wel mbv zijn paranormale gaven rood of zwart voorspelt, en dat goed genoeg doet om er een (kleine) winst mee te maken, dat niet aan de grote klok gaat hangen. Er zijn anekdotes over oude vrouwtjes die dagelijks in het casino van Monaco een gokje wagen en daar gemiddeld iets aan over houden maar dat zijn anekdotes en wat we willen is een ‘experimenteel te verifiëren claim.’

En hier komt de associatieve vorm van remote viewing (ARV) om de hoek kijken.

Hoe gaat dat nu in zijn werk? Stel je hebt een begaafd Remote Viewer. Iemand die al jaren een toevallig gekozen lokatie goed weet te beschrijven. In een associatieve RV trial vraag je deze persoon de locatie te beschrijven die hij over 2 uur te zien krijgt. In een normale RV-trial vergelijk je die beschrijving met het target en met een andere, voor controle random gekozen, locatie. De kans dat de beschrijving bij toeval het best hoort bij de daadwerkelijke doellocatie is een half. (Bij 3 controle locaties is de kans dat de echte locatie het best past bij de beschrijving van de Remote Viewer 1 op 4 etc.), In een associatieve trial worden uit de beschikbare target-pool twee locaties gekozen en die worden geassocieerd met een toekomstige uitkomst van de roulette. Hoe doe je dat? Wel eigenlijk heel eenvoudig. De helft van de targetpool noem je namelijk ‘rood’, de andere helft noem je ‘zwart’. De eerste locatie wordt random uit de ‘rode pool’ gekozen, de tweede uit de ‘zwarte pool’. De associatie van de eerste locatie is dus met ’rood’ en de tweede locatie met ‘zwart’
Nu ga je als ‘beoordelaar’ beide locaties met de reeds gegeven beschrijving van de proefpersoon vergelijken en wat blijkt nu uit onderzoek bij begaafde Remote Viewers; een van de twee locaties past beter bij de beschrijving van de proefpersoon dan de andere locatie. Soms is het heel duidelijk, soms is het wat minder duidelijk maar eentje er is er altijd de beste. Wat je nu doet is dat je pas nadat de locatie is beschreven door de succesvolle Remote Viewer, pas op dit moment ga je als beoordelaar bepalen welke van de 2 locaties het feitelijke doel was. Dus nadat de beschrijving door de proefpersoon binnen is. Je zou als beoordelaar een muntje kunnen opgooien en zeggen dat de ‘rode’ lokatie het doel was als er ‘kop’ uit de worp komt en de ‘zwarte’ locatie het doel was bij ‘munt’.
Maar de crux is juist dat we niet een standaard toevalsproces als een muntje gebruiken maar een maatschappelijk en financieel relevant proces, een online roulette waar je geld kunt inzetten en de dubbele inzet wordt uitbetaald bij winst. En in deze ARV experimenten wordt dan ook echt geld ingezet en in dit geval op ‘rood’ als de proefpersoon de rode lokatie het best heeft beschreven. Immers de vraag aan de proefpersoon was ‘beschrijf de locatie die je over een uur te zien krijgt’ en de feedback die de proefpersoon krijgt is de ‘rode’ lokatie als de roulette op rood uitkomt.

De proefpersoon doet dus eigenlijk precies wat hij/zij altijd doet. Namelijk een locatie beschrijven. De proefpersoon hoeft helemaal niets te weten van de materiële kanten van de zaak. Hierdoor komt er geen extra emotionele druk op de proefpersoon die er wel zou zijn als hij/zij z’n talenten zou moeten gebruiken om direct de uitslag van een roulette te voorspellen. We mogen verwachten dat de prestaties van de proefpersoon dan ook min of meer gelijk zijn aan wat hij of zijn normaal doet in een niet op financieel gewin gericht RV experiment. Namelijk vaker wel dan niet de juiste locatie beschrijven. Maar in dit geval betekent het dat de keuze op welke kleur in te zetten vaker juist is.

Het is een simpel programmaatje om te simuleren wat er bij een serie van dergelijke trials zal gebeuren. Je moet wel steeds een keuze maken hoeveel in te zetten. Je zou bijvoorbeeld meer kunnen inzetten als de beschrijving beter klopt. Ik heb dit experiment gesimuleerd voor een simpele inzet-strategie. Begin met zeg 50 euro en zet altijd de helft in van wat je in kas hebt. Dus als je een paar keer wint groeit je kapitaal en zal je hoger inzetten. Bij een paar keer verlies ga je steeds minder inzetten. Het programmaatje brak af als de inzet zo klein werd dat een online casino dat niet als inzet accepteert. Tot mijn verbazing bleek dat je als je uitging van de prestatie van bekende Remote Viewers als Joe McMonagle in verreweg de meeste simulaties na een dertigtal trials behoorlijk rijk was geworden. Zelden werd de simulatie afgebroken wegens te weinig geld in kas en was je dus je oorspronkelijke kapitaal van 50 euro kwijt.
Ik geloofde die uitkomsten niet omdat een systematisch gebruik van ARV de parapsychologie in 1 slag onafhankelijk zou maken van subsidies en ik had waargenomen dat bekende Remote Viewers nog altijd subsidieaanvragen deden.
Het eerste formele ARV experiment werd uitgevoerd door een Amerikaanse groep onderzoeker oner leiding van Targ(ingenieur) en Puthoff (theoretisch fysicus). Ze gebruikten niet de online roulette die er in die dagen nog niet was, maar de zogenaamde ‘future markt’. Dit is iets met aandelen in de toekomst. Er zijn 2 mogelijkheden namelijk de aandelen worden meer of minder waard. Die future is niet geheel toevallig maar wordt wel onvoorspelbaar geacht. En dus was de Remote Viewer die locaties beschreef indirect en zonder het te weten de toekomstige ontwikkeling van aandelen aan het beschrijven. Na 10 trials was de winst meer dan een miljoen dollar. Dat resulteerde naast de wetenschappelijke aandacht ook in aandacht van o.a. de Wall Street journal.

Het logische vervolg op mijn simulaties was om eens de hele literatuur uit te pluizen op ARV experimenten. Ik vond 18 formele experimenten en als je alleen naar het financiële aspect keek was de gemiddelde winst ~5000 dollar. Tamelijk indrukwekkend hoewel bij een aantal experimenten een toevalsproces werd gebruikt dat niet fundamenteel toevallig was en waarbij de rol van kennis niet kon worden uitgesloten. Dat was al duidelijk bij het gebruik van de toekomstige waarde van aandelen, maar dergelijke kritiek is ook mogelijk bij het gebruik van laten we zeggen de uitkomst van sportevenementen. Als je iets van sport weet moet je ook op een beetje kunnen redeneren wat de uitkomst zal gaan zijn. Maar omdat de proefpersoon helemaal niets wisten van de financiële aspecten en niet weet welke van de twee alternatieve locaties is gekoppeld aan de twee toekomstige alternatieven is dat bezwaar minder groot dan het lijkt.

Toen besloot ik zelf op deze wijze geld te gaan verdienen. Fred Melssen ontwierp een volledig geautomatiseerd systeem waardoor het uitvoeren van deze complexe experimenten werd gereduceerd tot het invoeren van de e mailadressen van de deelnemers. Over die experimenten een volgend blog genaamd: “Is de SPR al steenrijk?”

Geschreven door Hoogleraar Dick Bierman

Na de Spaanse Griep van 1918 heeft de wereld niet meer een epidemie gekend die het leven en welzijn van vrijwel de hele wereldbevolking zodanig in gevaar bracht als de huidige Corona-pandemie. Als gevolg hebben we dan ook nog een economische crisis met miljoenen werklozen en de ineenstorting van de toeristische sector, de luchtvaart, de horeca en de culturele sector. Bij een dergelijke gebeurtenis kun je je dan afvragen of dit niet voorspeld is.

De afgelopen jaren hebben experts op het gebied van virologie en epidemiologie al vaker voorspeld dat er een grote virologische epidemie zou komen, maar zonder specifiek aan te geven wanneer en waar. Ook Bill Gates en Amerikaanse veiligheidsexperts hebben dat voorspeld.
Maar zijn er ook helderzienden die de Corona-crisis heeft voorspeld?

Na het uitbreken van de huidige crisis is er aandacht gevestigd op een paragraaf uit een boek van de Amerikaanse helderziende Sylvia Browne. Deze luidt:
“In around [sic] 2020 a severe pneumonia-like illness will spread throughout the globe, attacking the lungs and the bronchial tubes and resisting all known treatments. Almost more baffling than the illness itself will be the fact that it will suddenly vanish as quickly as it arrived, attack again ten years later, and then disappear completely.”

Als parapsychologen willen we graag weten of we dit als een betrouwbare voorspelling kunnen beschouwen. Aangezien het boek in 2008 is geschreven en mevrouw Browne inmiddels is overleden, kunnen we vaststellen dat dit voor de uitbraak is opgeschreven. Het jaartal klopt en de beschrijving dat de ziekte de longen aantast, en dat het niet (goed) met bestaande geneesmiddelen kan worden behandeld, lijkt te kloppen. Is dit nu een bewijs dat dit een serieuze paranormale voorspelling is? Nou nee, want de aanduiding ‘in of rond 2020’ is niet voldoende specifiek, en de verwachting dat de epidemie net zo snel zal verdwijnen als ze is begonnen, lijkt helaas niet uit komen. Sceptici hebben er ook op gewezen dat mevrouw Browne een nogal twijfelachtige reputatie had omtrent haar verdere voorspellingen. Het zal nog zeker tot 2030 duren, voordat we weten of het na tien jaar opleeft om vervolgens te verdwijnen.

Een andere helderziende die de Corona-crisis mogelijk voorspeld zou hebben is een blinde mystica, Baba Vanga die in 1911 in het huidige Bulgarije geboren is. Zij was ook wel bekend als de Nostradamus van de Balkan. In 1996 is zij overleden. Volgens een voormalig Bulgaarse atlete die in dat jaar Baba Vanga bezocht, zou zij hebben uitgeroepen dat Corona over ons zou komen. Maar in het Bulgaars betekent Corona heerschappij en Vanga zou mogelijk bevreesd zijn dat Bulgarije door de Russen zou worden gecontroleerd. Eerder had Baba Vanga voorspeld dat een nieuwe dodelijke ziekte zich over de wereld zou verspreiden en dat het virus uit China zou komen. Andere bronnen vermelden echter dat zij het over Afrika zou hebben gehad. Het is (mij) niet bekend of zij een jaar heeft genoemd. Omdat Baba Vanga heel veel voorspellingen van wereldschokkende gebeurtenissen heeft gedaan, waarvan slechts een beperkt deel is uitgekomen, lijkt dit ook geen betrouwbare voorspelling.

Opmerkelijk is het boek ‘The eyes of Darkness’ uit 1981 van de Amerikaanse thriller auteur Dean Koontz. Zoals te vinden is op: http://www.lavieenc.fr/2020/02/29/de-corona-voorspelling-van-koontz/
‘Het verhaal gaat over een Chinese wetenschapper die van kamp wisselt en in Amerika terecht komt. Hij heeft een diskette in zijn bezit en daarop vinden de veiligheidsdiensten gegevens over een nieuw, biologisch superwapen met de naam Wuhan-400. De naam was een referentie naar een labo in de Chinese stad Wuhan, waar men werk had gemaakt van een wapen dat iedere mens op aarde zou kunnen besmetten met een griepachtige ziekte. Wie werd besmet, zou symptomen tonen die eerst doen denken aan een verkoudheid of griep en zelfs een longontsteking. Helaas voor hen is het Wuhan-400 virus zo krachtig dat er geen enkele remedie beschikbaar is. Hij voorspelde niet alleen de ziekte, maar ook het jaartal. Wie de passages in het boek leest, kan niet anders dan de link met het heden leggen. Met bijna chirurgische precisie voorspelt Dean Koontz de uitbraak van het virus zoals we het nu kennen. Meer dan voldoende redenen dus om zowat iedere aanhanger van complottheorieën in de hoogste staat van paraatheid te brengen. De wildste theorieën circuleren reeds op het internet waar men het antwoord zoekt op de vraag: wist Dean Koontz dat één of andere overheid hiermee bezig was?
Het antwoord, minder sensationeel dan men had gehoopt, is helaas negatief. Jawel, de auteur slaagde erin een werk van fictie te maken met links naar de realiteit, links waarbij de wenkbrauwen gefronst worden. Eigen aan complottheorieën is dan weer dat men heel wat andere details, die eveneens in het boek staan, gaat vergeten omdat ze niet meteen in de opzet passen. Dean spreekt over een virus dat 100% dodelijk is, terwijl op dit moment slechts 0.2% van alle besmette mensen ook daadwerkelijk overlijden. Daarnaast is er ook sprake van een virus dat van mens op mens beweegt, terwijl we vandaag te kampen hebben met een virus dat via dieren op de mens werd overgebracht. Last but not least spreekt de schrijver over een doeltreffend wapen dat niet meer dan enkele uren nodig heeft om effect te hebben. Het Corona-virus heeft een incubatieperiode die kan oplopen tot wel 14 dagen.’
Mede omdat Koontz niet heeft geclaimd dat dit een realistische voorspelling zou zijn, lijkt er geen reden om hier een paranormaal fenomeen achter te zoeken.

De voorlopige conclusie is dan, dat er onvoldoende bewijs is voor helderziende voorspellingen van de Corona-crisis.
Tenslotte kunnen we ons afvragen of het uitbreken van de crisis merkbaar is in de resultaten van het Global Consciousness Project van Roger Nelson c.s. In dit project wordt de respons bijgehouden van vele Random Event Generators die soms statistisch gezien afwijkingen vertonen van de strikt willekeurige uitkomst. Zo was er bij de aanslag van 9/11 op het WTC in New York een duidelijke afwijking te zien. Voor een eventuele reactie op de Corona-crisis is het moeilijk om een specifieke datum aan te wijzen, maar Roger Nelson zegt hierover het volgende, zie: https://noetic.org/blog/global-consciousness-and-the-coronavirus-crisis/
‘In connection with the physical spread of the virus, there is another “viral” effect – on the world’s economies – with serious and continuing disruptions. This can be seen in stock market activity which has fluctuated wildly over the last few weeks, with extreme daily changes of 5-13%.
The probes for March 11-13, 16, and 17 showed strong departures on four of the days, one upward and three downward. The fifth case showed typical random variation. This is an informal assessment, but it is meaningful that four of the five samples show strong departures from expectation: the network was not producing normal random data during this time. Thus, although we can’t do rigorous testing, this looks like the GCP network is reacting to the intense and emotionally powerful Coronavirus crisis that has captured our attention all around the world.’
De ‘sterke afwijkingen’ die Nelson noemt duiden erop dat de Corona-crisis effecten heeft laten zien die interessant zijn voor paranormaal onderzoek. Of we hier kunnen spreken van beïnvloeding van een ‘gemeenschappelijk bewustzijn’ (wat dat dan ook moge zijn), is pure speculatie.

Geschreven door Paul Groenenboom

Door Nana Verlinde

Gelukkig, de laatste tijd begint er steeds meer aandacht en erkenning te komen voor hoogsensitief zijn, ook wel hooggevoelig zijn. Afgekort HSP, wat staat voor High Sensitive Person.

En dat is goed.
En nodig.
En belangrijk.

Hoogsensitiviteit is een aangeboren iets. Wetenschappelijk onderzoek van o.a. klinisch-psycholoog prof. Elke van Hooff heeft uitgewezen dat bij hoogsensitieve mensen bepaalde delen van de hersenen anders ontwikkeld zijn, waardoor ze info diepgaander verwerken en alerter zijn op signalen uit hun omgeving. Daardoor komt er meer binnen. Handig. Met name in tijden van dreiging en nood.

Wat minder bekend is, en waar de reguliere wereld nu nog met een grote boog omheen loopt, is dat - met name hsp-mensen - over mediamieke begaafdheden kunnen beschikken.

Dit gaat mij aan het hart. Het weinig bekend zijn over mediamieke aangeboren vaardigheden maakt ze onnodig duisterder dan ze zijn. Onbekend, en in de geschiedenis vaak om dubieuze redenen in het verdomhoekje gestopt, maakt ze onbemind en beangstigend.

Mediamieke vaardigheden. Zoals hierboven al even aangestipt, zijn aangeboren. Zoals de één goed kan rekenen, kan de ander goed schilderen, weer een ander kan vooruit zien of voelen en weer een ander kan horen wat voor andere niet zichtbare bewustzijnsvormen te zeggen hebben.

De verschillende mediamieke vaardigheden zijn (dit is een voorlopige opsomming, misschien zijn er nog wel meer):

* Helder zien
* Helder dromen
* Helder horen
* Helder weten
* Helder voelen
* Helder ruiken

Helder zien

'Helder zien' is als je bijvoorbeeld iemand iets hoort vertellen en je ziet in gedachten de film van het jouw vertelde verhaal verder lopen. Je ziet het vervolg en vaak de afloop. En dat verloop en de afloop komen overeen met wat er daarna in werkelijkheid gebeurt.
Vaak richt dit heldere stukje zich op negatieve, sombere zaken. Dit is evolutionair zo gegroeid. Het was in vroeger tijden uiterst noodzakelijk de dreiging die vanuit de omgeving kwam voortijdig in de gaten te hebben. Ook in later tijden lag de nadruk nog op het voorzien van onheil. Tot niet zolang geleden lag bijvoorbeeld de nadruk in de waarzegkaarten op naderend onheil. Dit zie je terug in het LeNorman set uit de tijd van de Franse Revolutie, de zigeunerwaarzegkaarten en onlangs kreeg ik een kaartenset uit het begin van de vorige eeuw te zien. Uit ca 1914. Ook daar lag de nadruk op de zware kant van het leven.

Het is eigenlijk pas sinds de jaren '60 en de opkomst van de Nieuwetijdsvisie dat het blikveld van de helderziende mens wat begint op te klaren. Het is voor de helder ziende mens dus zeer wel mogelijk om ook de zonnige kant van het leven te voorzien.
Meer lezen over wetenschappelijk onderzoek dat is gedaan naar helder zien en tarotkaarten?  http://www.awarenessisfreedom.com/wp-content/uploads/2014/12/TarotCardsPaper1.pdf

Helder dromen

Een droom waarin je exact te zien krijgt wat er met iemand gaat gebeuren. Of wat er in een bepaalde situatie gaat gebeuren. Wordt ook wel een 'voorspellende droom' genoemd.
Meer lezen over voorspellende dromen?
https://psi-encyclopedia.spr.ac.uk/articles/dreams-and-esp

Helder horen

Het horen van het niet voor het dagelijks oog zichtbare.

Dit is het meest beladen stukje van het mediamieke spectrum. Zelfs in 'De geheime kamer', uit de Harry Potter-reeks stelt Hermelien Griffel: 'Zelfs voor een tovenaar is het niet goed om stemmen te horen'. Gelukkig trekt Harry zich hier niets van aan.

Helder horen manifesteert zich over het algemeen in het horen van stemmen. En op dit punt krijgen de meeste mensen de kriebels. Dit is in het verleden onder één grote noemer geplaatst: Psychiatrische aandoeningen. Denk aan psychoses en schizofrenie.

Opdrachten krijgen van stemmen uit het niet-zichtbare. Daar hangt een collectieve, diepgewortelde angst om heen, die rigoureus wordt bestreden met het toedienen van alles dempende medicijnen.

Toch valt ook dit stukje onder 'helder horen'.

Met 'helder horen' als mediamiek vermogen doel ik echter op het horen van stemmen van positief meedenkende, constructieve bewustzijnsvormen.

Er zijn vele namen in omloop voor deze bewustzijnsvormen. 'Gidsen' is de meest gangbare. Deze worden onderverdeeld in:
* overleden dierbaren,
* engelen, totemdieren,
* wijzen die zijn overgegaan,
* goden/godinnen of god/de godin,
* de zogenaamde fabelwezens/elementenwezens, zoals elfen, pixies, feeën, kabouters,
* natuurwezens, zoals bomen, planten, stenen,
* archetypes, zoals de dood, en
* entiteiten, zoals Pleïeadians of Hathors.

Alles waar ooit aan gedacht is, bestaat en kan zich laten horen. Licht en donker. Mensen met een helder gehoor kunnen dat opvangen.
Helder horende mensen horen soms een stem aan één kant. Of de ene stem aan de ene kant en een andere stem aan de andere kant. Soms buiten hun oor. Soms in hun oor. Soms in hun hoofd.
Meer lezen over onderzoek naar helder horen?
De leidende wetenschapper op dit gebied is Julie Beischel
https://youtu.be/cUV-WN743aY
Artikel:
https://www.windbridge.org/factsheets/WRC_accuracy.pdf

Helder weten

Dit is het vermogen waarbij je iets weet dat je logischerwijs niet kùnt weten. Het 'Ik weet dat, maar vraag me niet hoe ik het weet'.

Dit kan gaan om de achtergrond van iemand die je voor het eerst ontmoet (drugsverleden, kinderziektes, gezinssamenstelling, etc). Maar het kan ook gaan om een oplossing van een wiskundig vraagstuk dat je voor het eerst onder ogen krijgt.
Van Einstein is bekend dat hij open stond voor het intuïtieve. Ik sluit niet uit dat hij helder wetend was.
Meer lezen over helder weten?
De SPR heeft in 2013 in haar eigen Tijdschrift voor Parapsychologie en Bewustzijnsonderzoek een hele editie gewijd aan intuitie.
https://www.dutchspr.org/spr/sites/default/files/2018-06/TvP_2013_1.pdf

Helder voelen

Dit gebeurt wanneer je in contact staat met een fysieke bewustzijnsvorm (mens, dier, plant etc) of niet-fysieke bewustzijnsvorm (een entiteit) en je krijgt via je lichaam - gevoelsmatig - informatie door. Zo kun je bijvoorbeeld een minerale steen in je hand nemen en vragen: 'Waar kun je mij bij helpen?'. Via een rilling of een trilling kan dan (de gevraagde) informatie vanuit de steen aan je worden doorgegeven.

Helder ruiken

Stel, je inmiddels overleden oma rookte. Op een ontspannen moment ruik je sigarettenrook, terwijl er in geen velden of wegen een brandende sigaret te bekennen is. Op dat moment denk je aan je oma (helder weten), of zie je haar beeld in de vorm van een plaatje ineens voor je (helder zien) of hoor je haar stem (helder horen) of voel je een tikje op je schouder (helder voelen) of droom je 's nachts over haar (helder dromen).
De sigarettenlucht die je rook via 'helder ruiken' was de vooraankondiging om je aandacht te richten op datgene dat zich vanuit het ongeziene bij je wilde aandienen.
Meer lezen over helder ruiken?
https://psi-encyclopedia.spr.ac.uk/articles/franek-kluski#Odours

Over bovenstaande vaardigheden, vermogens wordt op dit moment nog in alle talen gezwegen als het gaat om - het reguliere stukje van - hsp.

Sterker, de nadruk ligt met name op de nadelen van hsp. Overprikkeling is er zo één (en dit is zeker reëel). Burn-out of bore-out hoor je ook vaak voorbij komen in het kader van hsp. Depressies. Foutieve psychiatrische diagnoses.

Dit is ook voor sommige mensen inderdaad aan de hand.

De andere kant van het verhaal is, dat - naar mijn idee, vanuit mijn ervaring - hsp nog maar het topje van de ijsberg is.
Hsp is hoogsensitiviteit.
Dat is een containerbegrip voor van alles en nog wat.

Als je wat specifieker bent, en de dingen gewoon bij hun naam durft te noemen, dan hebben we het eigenlijk over een 'mediamiek spectrum'.

En dan kom je uit bij de vaardigheden die je hierboven leest.

Met dank aan Vincent van den Bijllaardt voor de aanvullingen op het gebied van wetenschappelijk onderzoek dat verricht is naar de genoemde aspecten van hoogsensitiviteit.